De uitslagen zijn binnen, de stemmen zijn geteld en de fracties gevormd. We zijn dolblij met onze 8 zetels! We willen onze Rooie Vrouwen Marit en Lara van harte feliciteren met de verkiezingsuitslag en hebben er het volste vertrouwen in dat zij zich met hart en ziel (blijven) inzetten voor vrouwenrechten.
Ook willen we Catarina Vieira feliciteren met haar voorkeurszetel: stemmen op een vrouw werkt! Echter, nu het stof van de verkiezingen is neergedaald en de impact van de uitslag is geland, maakt de euforie langzaamaan plaats voor een kraakhelder en somber besef.
Europa laat een duidelijke ruk naar rechts zien. En dit heeft grote gevolgen voor de rechten en positie van vrouwen* en meisjes in Europa en dus ook in Nederland. Laten we eens kijken wat de veranderingen precies inhouden.
Europese verkiezingen: een (extreem)rechtse koers
De verschuiving naar rechts betekent een andere benadering van gendergelijkheid en vrouwenrechten. Waar progressieve partijen zich hardmaken voor uitgebreide bescherming en vooruitgang, hebben rechtse partijen een meer terughoudende aanpak of zelfs een ondermijnende invloed.
Zo zijn de radicaal-rechtse partijen vertegenwoordigd in twee fracties in het Europees Parlement: Identiteit en Democratie (ID) en de Europese Conservatieven en Hervormers (ECR). Ideologisch gezien liggen deze partijen erg dicht bij elkaar: de nationalistische koers, een zeer streng immigratiebeleid en klimaat- en eurosceptisch. Maar ook over ethische kwesties zoals abortus, homoseksualiteit en vrouwenemancipatie.
Rechts-populisten hebben de laatste jaren de aanval ingezet op de “woke-ideologie”. Polen verbood in 2020 abortus in de meeste gevallen. En in Hongarije moeten zwangere vrouwen* naar de hartslag van de foetus luisteren voordat ze een abortus kunnen ondergaan. In Italië krijgt de rechtse coalitie kritiek vanwege het verminderen van financiering voor programma’s tegen gendergerelateerd geweld en woekert er een epidemie van femicide. In Spanje probeert de extreemrechtse partij Vox departementen af te schaffen die zich bezighouden met gelijkheid en zwijgt deze club over gendergerelateerd geweld en LHBTQIA+ rechten.
Al met al zorgelijke ontwikkelingen.
Dus wat kunnen wij de komende vier jaar verwachten?
- Minder aandacht voor anti-discriminatie: de focus zal verschuiven naar economische en veiligheidskwesties en migratie, waardoor gendergelijkheid minder prioriteit krijgt.
- Loonkloof minder prominent: Initiatieven om de loonkloof tussen mannen en vrouwen* te dichten, zullen minder aandacht krijgen, wat leidt tot langzamere vooruitgang op dit gebied.
- Beperkte maatregelen tegen gendergerelateerd geweld: de aandacht voor geweld tegen vrouwen* is in het geding en het beschikbaar stellen van middelen voor de aanpak hiervan kan afnemen.
- Reproductieve rechten onder druk: reproductieve rechten staan op de tocht, inclusief toegang tot abortus en andere gezondheidszorgdiensten.
Invloed op Nederland
Ook in Nederland heeft de ruk naar rechts in het Europees Parlement gevolgen. Waar we tot op heden de rechtsstatelijke bescherming van Europa genieten om ons te beschermen tegen de wilde plannen van onze toekomstige regering, kan de uitslag van de Europese verkiezingen deze zekerheid in gevaar brengen.
Juist in Europa komen wetten tot stand waarin Europese landen verplicht worden zich te houden aan mensenrechten en internationale verdragen. Zo wordt bijvoorbeeld op Europees niveau de loonkloof en huiselijk geweld aangepakt. Zelfs het recht op ouderschapsverlof wordt deels op Europees niveau geregeld: hierdoor moeten alle lidstaten zich aan een minimumduur van verlof houden. Alle (extreem)rechtse regeringen waar Geert Wilders zijn steun voor heeft uitgesproken, hebben wetgeving doorgevoerd die vrouwenrechten ondermijnen.
Wat betekent dit?
- Beperkte nieuwe investeringen: specifieke programma’s voor onderwijs en werkgelegenheid voor vrouwen krijgen geen prioriteit.
- Behoud van huidige wetgeving: er is een kans dat de huidige wetgeving behouden blijft zonder significante uitbreiding of versterking van de bescherming tegen seksuele intimidatie en geweld.
- Traditionele rolpatronen: (extreem)rechtste en conservatieve partijen leggen nadruk op traditionele gezinswaarden, wat invloed kan hebben op beleidsmaatregelen rond werk en gezin.
De kracht van samenwerking
Hoewel de uitslag een uitdaging vormt, is samenwerking op zowel Europees als nationaal niveau cruciaal. Organisaties en partijen die zich inzetten voor gendergelijkheid moeten nu harder werken dan ooit om de rechten van vrouwen en meisjes te beschermen en te bevorderen. Dit betekent:
- Lobbyen en bewustwording: het belang van gendergelijkheid blijft onder de aandacht brengen bij beleidsmakers en het publiek.
- Samenwerking met progressieve krachten: ook binnen een rechtse meerderheid kunnen progressieve elementen worden gevonden waarmee samenwerking mogelijk is.
- Versterking van lokale initiatieven: lokale en regionale initiatieven kunnen een groot verschil maken, zelfs als de nationale en Europese koers minder gunstig is.
Zo benadrukt Jéromine Andolfatto van de European Women’s Lobby dat de aanwezigheid van vrouwen* in leiderschapsposities, zoals Ursula von der Leyen als eerste vrouwelijke voorzitter van de Europese Commissie, cruciaal is voor het bevorderen van gendergelijkheid. Ze stelt dat het belangrijk is om vrouwen* in al hun diversiteit te vertegenwoordigen. Daarnaast kunnen vrouwelijke, feministische of progressieve leiders dienen als een barrière om de moeizaam verworven rechten te beschermen en verder uit te breiden.
De Europese Unie heeft het realiseren van gelijke rechten in alle lidstaten als doel. De uitslag van de verkiezingen dreigt dat onmogelijk te maken. Het probleem is dat vrouwenrechten voor de kiezers vaak geen doorslaggevende factor zijn. Dit komt vaak omdat burgers ten onrechte denken dat die al voldoende gewaarborgd zijn.
Daarom wordt het de aankomende termijn extra belangrijk om vanuit ons Rooie Vrouwen-netwerk stevig in te blijven zetten op vrouwenrechten. Wij zullen onze Rooie Vrouwen in het Europarlement ondersteunen in hun zware taak in het huidige politieke en maatschappelijke klimaat. Door hun prestaties te vieren, te lobbyen en bewustwording te creëren en op nationaal, lokaal niveau met elkaar aan de slag te gaan!
